آژانس های حفاظت از محیط زیست، استفاده از هالون را در دهه 1990 را ممنوع کردند و در نتیجه این تصمیم، نیاز به جایگزین محصول مناسبی برای آن احساس شد. جایگزین هالون باید توانایی خاموش کردن اکثر آتش سوزی ها را داشته باشد، در حالی که برای افراد و تجهیزات مورد استفاده امن باشد. از زمانی که هالون ممنوع شد، چندین عامل و فناوری اطفاء حریق معرفی شدند. امروز قصد داریم تا درباره یکی از این جایگزین ها به نام سیستم اطفا حریق آیروسل صحبت کنیم. سیستم اطفا حریق آیروسل یکی از روش‌های موثر و پرکاربرد در مهار آتش سوزی می‌باشد. این سیستم متشکل از گازی است که با ذرات ریز و جامد 10 میکرونی خود آتش را به خوبی مهار می‌کند. در این مقاله قصد داریم تا شما را بیشتر با این سیستم و عملکرد آن آشتا کنیم پس در ادامه با ما همراه باشید.
انواع سیستم اطفاء حریق آیروسل کدام اند؟
روش های مختلفی برای دسته بندی سیستم‌های آیروسل وجود دارد، مثلا می‌توان این سیستم‌ها را بر اساس ذرات تشکیل دهنده به دو دسته متراکم و پراکنده تقسیم بندی کرد. منظور از ذرات متراکم موادی هستند که با عرض 10 میکرومتر به طور فشرده و تحت فشار درون کپسول قرار گرفته اند. همچنین می‌توان تقسیم بندی دیگری را بر اساس قابل حمل و یا ثابت بودن این سیستم‌ها در نظر گرفت. اما مهم‌ترین عامل برای دسته بندی سیستم‌های اطفاء حریق آیروسل شیوه و روش فعالسازی آنها می‌باشد. به طور کلی سیستم‌های اطفاء حریق آیروسل با توجه به نوع فعالسازی خود به سه دسته کلی تقسیم می‌شوند:
- کپسول آیروسل الکتریکی: نوع اول سیستم‌های اطفاء حریق آیروسل، کپسول الکتریکی است. در هنگام فعالسازی پس از ارسال سیگنال از دتکتور به پنل، ولتاژی معادل 24 ولت به کپسول آیروسل فرستاده می‌شود و در مدت زمان 6 ثانیه تمام آیروسل موجود در سیلندر این کپسول آزاد می‌شود.
- کپسول آیروسل حرارتی: همان طوری که از نام این محصول مشخص است، عامل اصلی برای فعالسازی آن حرارت می‌باشد. کپسول حرارتی درون خود سنسورهایی حساس به دمای 475 درجه دارد و به همین دلیل زمانی که دمای محیط اطراف این سیستم به این درجه برسد، کپسول آیروسل به طور اتوماتیک روشن شده و آتش مهار می‌شود.
- آیروسل مکانیکی: دسته آخر از انواع سیستم‌های اطفا حریق آیروسل، کپسول های مکانیکی هستند که در صورت بروز حتی کوچکترین جرقه فعال می‌شوند. سنسور حساس به شعله در ساختار این محصول به سرعت اقدام می‌کند و تنها ظرف مدت 3 ثانیه تمام ترکیبات درون کپسول تخلیه می‌شود.
کارکرد سیستم اطفا حریق آیروسل (Aerosol)
برای سرکوب و خاموش کردن آتش، عامل اطفا حریق و خاموش کننده باید چهار وجه آتش را بشکند. یعنی مواد شیمیایی سرکوب کننده باید سوخت را کاهش دهند، اکسیژن را حذف کنند، گرما را حذف کنند و یا مانع از واکنش زنجیره ای آنها با یکدیگر شوند. تا زمانی که گرما، سوخت و اکسیژن کافی در محیط وجود داشته باشد، آتش نیز همچنان می‌سوزد. سیستم های اطفاء حریق آیروسل نیز با حذف گرما کار کرده و از روشن شدن مجدد آن جلوگیری می‌کنند.
سیستم اطفا حریق آیروسل با یک واکنش شیمیایی آغاز می‌شود. به این صورت که ذرات متراکم موجود در کپسول آیروسل که شامل کربنات پتاسیم هستند در اثر برخورد با حرارت تجزیه می‌شوند و ماده پودری و سفید رنگی را تولید می‌کنند. این ماده شامل نیترات پتاسیم با ویژگی اکسید کنندگی است که پس از برخورد با آتش یون پتاسیم آزاد می‌کند. یون پتاسیم نیز با ترکیبات دیگری مثل هیدروژن، اکسیژن و هیدروکسید واکنش نشان می‌دهد و به دنبال آن هیدروکسید پتاسیم و آب تولید می‌شوند. این واکنش‌های زنجیره وار به کمک یکدیگر موجب خاموش شدن آتش می‌شوند. همچنین آیروسل با ذرات 1 تا 2 میکرومتری آتش را فرا می گیرد و آن را سرد کرده و به اطفاء حریق کمک می کند.
سیستم آیروسل برای کدام یک از انواع حریق کاربرد دارد؟
همان طور که می‌دانید انواع مختلف حریق براساس عامل اشتعال زا و نحوه خاموش کردن به گروه‌های مختلفی تقسیم بندی می‌شود. برای اطفای اصولی و درست حریق باید این نکته را مد نظر قرار دهیم که هریک از عملیات‌های خاموش سازی آتش بر روی کدام یک از انواع حریق اثر گذار اند.استفاده صحیح از سیستم‌های اطفاء حریق ملزم این است که ابتدا با انواع حریق و سپس با بایدها و نبایدهای خاموش کردن هرکدام آشنا شویم. سیستم اطفا حریق آیروسل برای پنج نوع حریق گروه A تا F کاربرد دارد، اما با این وجود در حریق کلاس A و B و C کمتر استفاده می شود. از نظر کاربری نیز می‌‌توانیم این سیستم را در محیط‌های زیر مورد استفاده قرار دهیم
- اتاق کنترل
- صنعت نفت، گاز و پتروشیمی
- انبارهای مواد شیمیایی
- حفاظت از موتور برق و ژنراتور
- صنعت مخابرات و ارتباطات
- صنعت بنادر و دریانوردی
توجه: در اطفاء حریق مواد منفجره از آیروسل استفاده نمی شود. همچنین استفاده از آیروسل در مکان هایی که از تجهیزات الکتریکی استفاده شده است توصیه نمی شود.
مزایای سیستم اطفا حریق آیروسل
- سرعت اطفای حریق توسط این سیستم بالا است. به طوریکه در حدود 2 الی 15 ثانیه به طور کامل فعال می‌شود.
- برای استفاده از سیستم آیروسل هیچ لوله کشی احتیاج نداریم.
- نصب این دستگاه آسان است و تعمیر و نگهداری آن نیز هزینه اندکی دارد.
- دارای ODP و GWP صفر می باشد.
- با توجه به اینکه محتویات کپسول آیروسل جامد است در اثر تغیرات دما فشار آن افزایش و کاهش پیدا نمی‌کند.
- به دلیل عدم آسیب رساندن به لایه اوزون جایگزین مناسبی برای هالون می‌باشد.
- حجم کمی را اشغال می‌کند و با توجه به وزن ترکیبات موجود در آن به خوبی انواع حریق را مهار می‌کند.
- همان طور که قبلا اشاره کردیم تغیرات دما بر این کپسول اثر گذار نیست به همین علت امکان ترکیدن کپسول بر اثر تغیر فشار وجود ندارد.
نکات ایمنی در هنگام استفاده از سیستم اطفاء حریق آیروسل
همان طور که می‌دانید آیروسل جایگزین مناسبی برای هالون است اما با این وجود نکات ایمنی و موارد مهمی وجود دارد که هنگام نصب و استفاده از این سیستم باید به آنها توجه کنیم:
- سیستم آیروسل دارای عمر محدودی است به همین دلیل باید به طور منظم توسط کارشناسان بررسی شود.
- در اثر فعالیت این سیستم احتمال تولید گازهای سمی مثل نیتروژن، آمونیاک و مونوکسید کربن وجود دارد.
- پس از پایان عملیات اطفاء حریق توسط سیستم آیروسل ذرات این کپسول در محیط باقی می‌مانند که پاکسازی این مواد فرایندی مهم و زمان بر است.
- ایجاد صدای بلند هنگام تخلیه کپسول آیروسل و ایجاد رعب و وحشت در محیط
- نداشتن امکان شارژ کپسول آیروسل نیز از مشکلات استفاده از آن است.
- یکی از موارد مهم در رابطه با این محصول ایجاد گرمای زیاد به هنگام فعال سازی است که به خودی خود می‌تواند موجب آتش سوزی شود.
- به دلیل اینکه کپسول آیروسل در دمای بالا تخلیه می شود، پس از خروج آیروسل، کپسول بسیار داغ می شود و با خطراتی همراه است.