در زمان بروز آتش سوزی جلوگیری از انتشار شعله‌های آتش و مهار آن‌ها به کمک روش‌های مختلفی صورت می‌گیرد. اما انتخاب شیوه مناسب اطفا حریق به مواردی مثل نوع ماده مشتعل در آتش سوزی و مکان این حادثه بستگی دارد. با توجه به ناگهانی بودن آتش سوزی و خطراتی که در پی دارد، همه ما موظفیم که تا حدودی با انواع آتش و تکنیک‌های ابتدایی مهار آن آشنا شویم. به دلیل اهمیت این موضوع تهران پولیش در این مقاله چند تکنیک پرکاربرد برای اطفا حریق را به شما آموزش می‌دهد. امیدواریم که با ساخت اصولی ساختمان‌ها، استفاده از پوشش‌های ضد حریق و افزایش دانش عمومی در خصوص آتش سوزی، هر روز شاهد تلفات کمتری از این حادثه دلخراش باشیم.
برای یادگیری نحوه اطفا حریق ابتدا باید با آتش و عوامل به وجود آورنده آن آشنا شویم. تداوم و طول عمر آتش سوزی به سه مولفه اصلی بستگی دارد. این موارد عبارتند از اکسیژن، حرارت و مواد اشتعال زا که به آن‌ها مثلث آتش نیز می‌گویند. به طور کلی زمانی که ما یکی از اضلاع مثلث آتش را کنترل و محدود نماییم، آتش را مهار کرده‌ایم. با توجه به این مسئله تمام روش‌های موجود برای اطفاء حریق را می‌توان در یکی از دسته‌بندی‌های زیر جای داد:
- سرد کردن حریق
- خفه کردن آتش
- مانع شدن و یا از بین بردن ماده اشتعال زا
- کنترل واکنش‌های زنجیره‌ای در آتش سوزی
توضیح روش‌های اطفاء حریق
سرد کردن حریق: زمانی که صحبت از آتش سوزی می‌شوند، همه ما از آب به عنوان اولین راه حل یاد می‌کنیم. سال‌های زیادی آب به عنوان تنها روش خاموش کردن آتش کاربرد داشت. البته امروزه مواد دیگری مثل دی اکسید کربن می‌توانند همچون آب از خاصیت خنک کنندگی برای اطفاء حریق بهره بگیرند. لازم به ذکر است که شیوه سرد کردن عموما برای حریق‌های نوع A کاربرد دارد.
خفه کردن آتش: خفه کردن همان طور که از نام آن پیداست به کاهش و محدود سازی عنصر اکسیژن بستگی دارد. اگرچه این روش درباره همه انواع حریق کاربردی ندارد اما باز هم موارد استفاده آن بسیار زیاد است. موادی که برای اطفاء حریق به روش خفه کردن مورد استفاده قرار می‌گیرند باید سنگین‌تر از اتم اکسیژن باشند. در این صورت این ترکیبات می‌توانند میزان اکسیژن در فرایند آتش سوزی را به حداقل برسانند. البته برای آتش سوزی‌های کوچک می‌توان از تجهیزات قابل دسترس مثل یک عدد پتوی خیس، شن و ماسه و موارد این چنینی نیز استفاده کرد.
از بین بردن ماده اشتعال زا: این شیوه تنها در زمان شروع آتش سوزی و هنگامی که شعله‌ها گسترش نیافته‌اند کاربرد دارد. برای اطفاء حریق به این شیوه باید باید از تمام شیوه‌هایی که ماده اشتعال زا را کنترل می‌کند استفاده کنیم. برای مثال در صورت امکان این مواد را جابجا کرده و یا سدی میان این منبع و شعله‌ها درست کنیم. در برخی موارد رقیق کردن ماده سوختنی نیز به کنترل آتش کمک می‌کند.
کنترل واکنش زنجیره‌ای: برای این کار عموما باید از ترکیبات هالن و ترکیبات جامدی مثل جوش شیرین استفاده کرد. این عمل برای کنترل حریق دشوار تر و پر هزینه‌تر از سایر شیوه‌ها است.
چند تکنیک اطفا حریق پرکاربرد و کارآمد
تاکنون با اصول اولیه در تمام روش‌های اطفاء حریق آشنا شدیم. در ادامه چند تکنیک کاربردی و کم خطر برای اطفاء حریق را بررسی می‌کنیم. البته باید به این نکته توجه کنید که برای آتش سوزی‌های بزرگ نباید به صورت خودسر عمل کنید بلکه باید تا حد امکان تا رسیدن آتش نشانان از محل خطر دور بمانید. در هر صورت یادگیری این تکنیک‌ها کمک بزرگی برای مواقع بحرانی هستند.
1. استفاده از مه
زمانی که صحبت از آتش سوزی می‌شود، توصیه بسیاری از متخصصین استفاده از روش مه پاش است. این وسیله که در اکثر ساختمان‌ها و منازل مسکونی وجود دارد از بهترین تکنیک‌های اطفا حریق به شمار می‌شود. مه پاش در زمان تش سوزی به صورت خودکار روشن می‌شود و به خاطر تاثیر بالا و عدم وجود ترکیبات مضر در آن روشی ایده‌آل برای بیشتر انواع حریق است. سیستم مه پاش جایگزین کپسول آتش نشانی است و شما می توانید از مجموعه تاسیسات سیستم های مه پاش را با قیمت مناسب خریداری کنید. تنها نکته قابل توجه این است که نازل‌های مه پاش تنها در صورتی به اطفا حریق کمک می‌کنند که شرایط جوی مناسبی در محل حادثه فراهم باشد. در زمان وزش باد این دستگاه‌ها نمی‌توانند عملکرد خوبی از خود نشان دهند.
2. حمله غیر مستقیم
حمله غیر مستقیم به آتش یک تکنیک اطفا حریق پرکاربرد و بسیار ساده است که در انجام آن به جای اینکه جریان آب را به طور مستقیم بر روی شعله‌های آتش بریزیم، آن را به سمت سقف و یا دیواره‌های نزدیک محل آتش سوزی می‌گیریم. این کار باعث می‌شود تا منبع آب به طور مساوی در سراسر آتش پخش شود و آن را خاموش کند. در واقع این تکنیک به دو روش به خاموش شدن آتش کمک می‌کند:
- آب که یک عنصر خنک کننده است دمای دیواره‌ها و سقف را کاهش می‌دهد و از این طریق از آتش گرفتن این مناطق جلوگیری می‌کند.
- همچنین با ریختن ما بقی آب به روی شعله‌ها آتش کم کم خاموش می‌شود.
3. حمله مستقیم به شعله‌ها
حتما خودتان حدس می‌زنید که منظور از حمله مستقیم این است که جریان آب را به طور مستقیم بر روی خود شعله‌ها بریزیم. البته نکته مهم در این شیوه این است که برای اجرای آن به یک منبع آب پرفشار و قوی احتیاج داریم. در غیر این صورت بهتر است از روش غیر مستقیم استفاده کرده و از منبع آب محدود خود بهترین استفاده را ببریم. برای اینکه این روش به درستی کار کند، آتش نشانان باید دانش کاملی نسبت به نوع آتش سوزی رخ داده داشته باشند. اگر این متد در محیطی که باد خور نباشد استفاده شود، بخار آب نیز کمتر شده و آتش زودتر خاموش می‌گردد.
4. حمله ترکیبی
حمله ترکیبی شامل هر دو روش مستقیم و غیر مستقیم می‌شود. در طی این شیوه به کمک یک حمله ترکیبی همزمان از تکنیک های ایجاد بخار در نزدیکی سقف و محیط محصور و حمله مستقیم به حریق انجام می شود. برای اطفا حریق به شیوه حمله ترکیبی ابتدا جریان متناوب مه پاش به سقف زده می شود و سپس با تغیر الگوی سرلوله به وضعیت مستقیم حمله به مواد سوختی انجام می شود.
5. اطفا حریق به کمک دو تیم و به صورت همزمان
شاید بتوان کامل‌ترین و امن‌ترین شیوه اطفا حریق را این روش دانست. برای اجرای این تکنیک اطفا حریق به دو تیم احتیاج داریم که هر یک از این تیم‌ها از نازل‌های متفاوتی برای خاموش کردن آتش استفاده کند. یکی از گروه‌ها باید دارای نازل فشار بالای مه پاش، و دیگری دارای نازل با جریان غلیظ و پرفشار می باشند. وقتی که هر دو تیم به طور همزمان و درست کار کنند، این متد می‌تواند به سرعت حریق‌های قدرتمند را نیز اطفا کند. در حقیقت برای اجرایی شدن این متد یک تیم باید روی حمله مستقیم به آتش تمرکز کند، در حالی که تیم دیگر از پخش شدن شعله ها جلوگیری می‌کند.