اطفا حریق با روشهای مختلفی امکان پذیر است. یکی از این روش‌ها کاهش درصد هوا و یا به اصطلاح خفه کردن آتش است. اما چگونه کاهش اکسیژن می‌تواند باعث خاموش شدن آتش شود؟ هوا ترکیبی از گازهای مختلف اکسیژن، نیتروژن، کربن دی اکسید و مواد دیگری مثل کربن مونو اکسید، بخار آب و آرگون می‌باشد. اکسیژن 78 درصد هوایی که تنفس می‌کنیم را تشکیل میدهد و کاهش این ماده در هنگام آتش سوزی رابطه مستقیمی با خاموش شدن آتش دارد.
اگر شیشه ای را تصور کنید که درون آن پر از اکسیژن است، زمانی که کبریتی را که شعله آن به تازگی خاموش شده درون این بطری فرو کنیم شاهد آتش گرفتن بطری خواهیم بود. دلیل این اتفاق این است که گاز اکسیژن یکی از عناصر اصلی تشکیل دهنده آتش است و کاهش آن در هنگام آتش سوزی می‌تواند به خاموش شدن آتش کمک کند. البته لازم به ذکر است که اطفا حریق با کاهش اکسیژن تنها یکی از راه‌های خاموش کردن آتش است. عمدتا برای خاموش کردن آتش از یکی از روشهای زیر استفاده می‌کنند:
- کاهش درصد اکسیژن یا خفه کردن
- کاهش حرارت به کمک سرد کردن
- قطع و جداسازی مواد سوختنی
- قطع واکنش زنجیره سوختن
روشهای اطفا حریق با کاهش درصد هوا
اطفا حریق با کاهش درصد هوا و اصطلاحا خفه کردن آتش روشهای مختلفی دارد که در این مقاله قصد داریم آن را به طور کامل بررسی کنیم.
روش اول: جایگزین کردن گازهای سنگین‌تر از هوا
در این روش از گازهایی که جرم آن‌ها حدود 1 و نیم الی 5 برابر از اکسیژن سنگین‌تر اند برای خاموش کردن آتش استفاده می‌کنیم. از جمله گازهای مناسب برای اطفا حریق به این روش می‌توان به گازهای کربن دی اکسید، تتراکلرید کربن، دی برمومتان و مواد هالوژنه دیگر اشاره کرد. این گازها که در سیلندهای مخصوصی نگهداری می‌شوند، پس از ریخته شدن بر روی آتش به سرعت جای اکسیژن را می‌گیرند و به این ترتیب به خاموش شدن آتش کمک می‌کنند.
روش دوم: ایجاد یک لایه عمیق بین هوا و آتش
در حقیقت منظور از لایه عمیقی که بین هوا و آتش قرار می‌گیرد کف مخصوصی است که درون برخی از تجهیزات اطفا حریق وجود دارد. این لایه کفی زمانی که روی آتش ریخته شود از ورود اکسیژن به شعله‌های آتش جلوگیری می‌کند. از طرفی وجود آب در این عایق کفی باعث می‌شود تا دمای محل آتش سوزی کمی پایین آید. لازم به ذکر است که در صورت بروز شرایط اضطراری می‌توان از گزینه‌های دیگری مثل شن و ماسه، پارچه خیس، پتوی نمدار و موارد این چنینی برای ایجاد عایق بین هوا و شعله‌های آتش استفاده کرد.
خاموش کردن آتش به کمک کاهش حرارت و سرد کردن
استفاده از آب و یا مواد سرمازای دیگر می‌توانند به سرد شدن و کاهش حرارت آتش کمک کنند. زمانی که صحبت از آتش سوزی و خاموش کردن آتش می‌شود بسیاری از مردم به یاد شلنگ‌های آب بزرگ آتش نشانی می‌افتند. درست است که خاموش کردن آتش با آب یکی از روشهای اطفا حریق است. اما این روش به خودی خود معایت و محاسن مختلفی دارد.
مزایای استفاده از آب برای خاموش کردن آتش
- استفاده از ذرات آب به دلیل سطح تماس مناسبی که با شعله‌ها دارند حرارت را از آتش می‌گیرند و به ضعیف شدن آن کمک می‌کنند.
- اسپری کردن آب کمترین خسارت ممکت را به بنا و تجهیزات موجود در آن وارد می‌کند.
- ذرات آب بخار مضر حاصل از آتش را تا حد زیادی رقیق و بی‌خطر می‌کند.
- از آنجایی که بخش اعظمی از آب در تماس با آتش بخار می‌شود، این عمل غلظت کلی اکسیژن در هوای اطراف شعله‌ها را کاهش میدهد.
- ذرات آب مانند یک سپر محافظتی حرارت بالای آتش را کنترل می‌کنند.
معایب استفاده از آب برای اطفا حریق
- اگر فشار آب خیلی زیاد باشد، می‌تواند به قسمت‌های داخلی و خارجی بنای آتش گرفته صدمه وارد کند.
- حمل و نقل آب دشوار و هزینه بر است.
- آب رسانای بسیار خوبی برای جریان برق است. به همین دلیل برای جلوگیری از خطرات احتمالی برق گرفتگی در بسیاری از آتش سوزی‌ها نمی‌توان از آب برای خاموش کردن آتش استفاده کرد.
- به دلیل وزن بالایی که دارد در بعضی مایعات قابل اشتعال حل می‌شود و در برخی فرو می‌رود.
- مولکول‌های آب با برخی مواد شیمیایی واکنش می‌دهند که در نتیجه آن مواد خطرناکی مثل کاربید تولید می‌شود.
اطفا حریق توسط قطع و جداسازی مواد سوختنی
شرط اول وقوع آتش سوزی، قرارگیری یک ماده مشتعل در برابر هوا است. یه همین دلیل زمانی که ماده مشتعلی در مسیر جریان هوا قرار نگیرد فرایند آتش سوزی تقریبا غیرممکن است. در بسیاری از آتش سوزی‌هایی که توسط گازهای آتش زا و مایعات مشتعل ایجاد می‌شوند بهترین راه اطفا حریق قطع یا جداسازی این مواد است. در مورد آتش سوزی مواد جامد هم اگر امکانات مورد نیاز برای خاموش کردن آتش در دسترس نبود بهترین کار دور کردن تمام مواد سوختنی از اطراف شعله‌های آتش است.
روشهای جداسازی مواد سوختنی از آتش کدام اند؟
- ایجاد یک عایق محافظتی بین آتش و ماده در حال سوختن
- دور کردن مواد سوختنی از شعله‌های آتش
- در صورت امکات دور کردن شعله‌ها از منبع ماده مشتعل
خاموش کردن آتش با قطع واکنش زنجیره سوختن
خاموش کردن آتش به وسیله مواد شیمیایی بازدارنده را واکنش قطع زنجیره سوختن می‌گویند. بزرگترین مزیت این روش این است که در صورت استفاده از آن از انفجار گازهای مشتعل در صحنه آتش سوزی جلوگیری می‌شود. روش قطع واکنش سوختن بدون کاهش دمای شعله‌ها و یا کاهش غلظت اکسیژن اقدام به خاموش کردن آتش می‌کند. این روش تنها با دخالت در واکنش سوختن و اجازه ندادن به اکسیژن جهت ترکیب واکنش سوختن را متوقف می‌کند.
آشنایی با روشهای اطفای حریق برای هر شخصی ضروری است اما قبل از اطفا به موقع حریق هم نکات ایمنی مهمی وجود دارند که رعایت کردن آن‌ها تاثیر بسیار زیادی بر میزان و شدت تلفات ناشی از آتش سوزی می‌گذارند. درست همان‌طوری که می‌گویند پیشگیری بهتر از درمان است، مقاوم سازی ساختمان ها با پوشش و مصالح ضد حریق نیز می‌تواند مقاومت آن را در برابر آتش سوزی به طور باور نکردنی افزایش دهد.
شرکت آرمان جاوید ماهان، اولین تولید کنند و مجری پوشش‌های ضد حریق با بالاترین کیفیت ممکن در ایران است. این مجموعه با کادری از متخصصین و مهندسان حرفه‌ای و با استفاده از روشهای مهندسی معکوس اقدام به تولید محصولاتی زده است که با آب و هوا و شرایط جغرافیایی ایران سازگاری بیشتری دارند. علاوه بر این موضوع این محصولات از نظر کیفیت و کارایی نیز با محصولات مشابه خارجی برابری می‌کنند. برای دریافت مشاوره درباره انواع پوشش‌های ضد حریق و روشهای مقاوم سازی ساختمان در برابر آتش؛ می‌توانید در هر زمانی با مشاورین ما تماس بگیرید.